DE KOENIGS TEKENINGEN UIT KYIV
December 2003 is Minister President Balkenende naar Kyiv Ukraine afgereisd om de terugkeer van de Collectie Koenigs te bespreken. Op 18 april 2004 vertrok MP Balkenende met een grote delegatie naar Kyiv, om op 19 april samen met president Kuchma de tentoonstelling van de Collectie Koenigs in het Bohdan en Varvara Khanenko Museum te openen.

NRC van 20 april 2004, door Sandra Smallenburg
https://www.nrc.nl/nieuws/2004/04/20/oekraine-collectie-koenigs-is-een-cadeau-7682812-a26770 

[Klik hier om het geluidsfragment MP Balkenende te beluisteren!]

Tekst van het geluidsfragment:

MP Balkenende interview van waarschijnlijk vrijdag 16 april 2004 (datum onbekend)

Mijnheer Balkenende u gaat de komende week naar Ukraine en nu is bekend geworden dat Ukraine bereid is om 139 tekeningen die zij kennelijk onder beheer hebben terug te geven aan Nederland. Heeft Ukraine daar ook een reden voor gegeven waarom ze die tekeningen teruggeven?

Misschien goed iets te vertellen over de voorgeschiedenis hiervan. Vorig jaar hebben President Kuchma en ik elkaar getroffen in het kader van de algemene vergadering van de Verenigde Naties we hebben toen gesproken over onze betrekkingen en in dat gesprek is ook aan de orde geweest de Koenigs collectie en toen is daarbij naar voren gekomen dat het iets zou zijn van grote betekenis wanneer deze collectie terug zou kunnen keren naar Nederland

Feitelijk is de afspraak toen gemaakt en naderhand zijn mensen van ministerie buitenlandse zaken hiermee verder gegaan, dat heeft uiteindelijk geleid tot het finaliseren van de afspraak. Complimenten dus ook voor de verdere werkzaamheden van Buitenlandse Zaken. Dat gaat er nu toe leiden dat er een tentoonstelling komt waarin de tentoonstelling aan zal geven hoe waardevol deze collectie is en naderhand zal dan een tentoonstelling in Nederland plaats vinden. Er wordt verder afgesproken als tegenprestatie van Nederland, we dragen dus bij aan de financiering van de tentoonstelling en we zullen ook ons inzetten voor verbetering van de culturele contacten tussen Ukraine en Nederland.

Er was een aantal leden van de familie Koenigs een tijdlang bezig om te proberen die collectie terug te krijgen in particulier bezit, die restitutiecommissie zoals dat heet en Nederland heeft die claim afgewezen. 

Heeft dit nog een rol gespeeld bij het teruggeven vanuit de Ukraine, omdat het nu van Staat naar Staat gaat.

Toen ik met president Kuchma over dit onderwerp heb gesproken hebben we het niet gehad over de vraag wat zou dit voor eventuele claims kunnen betekenen het ging ons om het feit dat een belangrijke collectie is weggehaald uit Nederland en dat wij er zeer aanhechten dat die collectie terug zou komen naar Nederland, althans een deel ervan.

Wat betreft de claims is het zo dat staatssecretaris van der Laan laatst nog eens heeft aangegeven dat er geen sprake zou zijn van een rechtmatigheid in de claim, omdat destijds de collectie op een rechtmatige wijze was overgegaan op een andere eigenaar en ik denk dat goed is om die lijn die duidelijk is uitgezet, om die nog eens te herhalen, want zo liggen de feiten.

Het grootste gedeelte van die beroemde Collectie bevindt zich nog in de Russische federatie, zou deze overeenkomst tussen Ukraine en Nederland nou mee kunnen spelen om bijvoorbeeld als voorbeeld te dienen bij een eventuele teruggave van die Russische federatie aan Nederland zodat die collectie weer verenigd wordt in Nederland?
U zegt zeer terecht, de Ukraine doet een belangrijke stap door de collectie terug te geven aan Nederland. Rusland zelf is nog niet zo ver. Er is al lange tijd contact over dit onderwerp, de rechtmatigheid van de claim van Nederland, die is ook wel aangegeven maar er is nog nooit een besluit genomen. En u kunt er verzekerd van zijn dat dit onderwerp uiteraard verder zal worden besproken. We hopen op een goede uitkomst.

Wordt daar al aan gewerkt op ditzelfde moment?

Er bestaat al langere tijd contact over dit onderwerp en u kunt zich voorstellen dat de stap van Ukraine een aansporing is om door te gaan met de contacten met Rusland om te zien of de hele collectie naar Nederland terug zal kunnen keren.

ONJUIST

MP Balkenende citeert staatssecretaris Medy van der Laan’s rechtmatige bevinding dat de collectie destijds op rechtmatige wijze was overgegaan op een andere eigenaar:

Wat betreft de claims is het zo dat staatssecretaris van der Laan laatst nog eens heeft aangegeven dat er geen sprake zou zijn van een rechtmatigheid in de claim, omdat destijds de collectie op een rechtmatige wijze was overgegaan op een andere eigenaar en ik denk dat goed is om die lijn die duidelijk is uitgezet, om die nog eens te herhalen, want zo liggen de feiten.

Wie ‘die andere eigenaar’ is wordt door Balkenende in het midden gelaten. Volgens Nederlandse wetgeving (Bekrachtigingsbeschikking van 5 februari 1947 van het KB A 6) is Hitler de rechtmatige eigenaar geworden. Voordien was D.G. van Beuningen eigenaar, maar volgens Nederlandse wetgeving was zijn eigendom niet rechtmatig, aangezien hij vrijwillig aan Hitler verkocht, waardoor het verkochte gedeelte volgens Nederland, Nederland toekomt.
Van Beuningen’s verkrijging van de Collectie Koenigs is onrechtmatig: hij zette, via de directeur van museum Boijmans de bank Lisser & Rosenkranz onder druk met een ultimatum op de dag dat Hitler de aanval tegen het Westen inzette. Van Beuningen verkreeg de Collectie Koenigs door het stellen van een ultimatum aan de directie van Lisser & Rosenkranz. Een ultimatum van 1 miljoen voor de gehele Collectie Koenigs. Een ultimatum dat slechts 6 uur geldig was, is door de bank Lisser & Rosenkranz binnen twee uur geaccepteerd. Van Beuningen’s heeft de collectie verkregen door druk op Joden uit te oefenen tijdens een dreiging van een acute invasie van het Naziregime, een alles behalve rechtmatige verkrijging. 

Ook de verkrijging van Lisser & Rosenkranz is niet rechtmatig geweest. Volgens artikel 1200 BW oud is een inbetalinggeving van een onderpand ter delving van een schuld, nietig.

Daarnaast is uit de transacties gebleken dat Koenigs zijn collectie niet in eigendom heeft overgedragen, maar dat de collectie beschikbaar stond ter voldoening van zijn schuld. Franz Koenigs was dus nog eigenaar. 

Vervolgens doet MP Balkenende het voorkomen dat ‘een belangrijke Collectie is weggehaald uit Nederland.’

Balkenende verzwijgt van Beuningen’s vrijwillige verkoop aan Hitler, de basis voor de aanspraak van Nederland. Vervolgens beweert hij dat het goed is om die lijn, (er zou een andere eigenaar zijn) die duidelijk is uitgezet nog eens te herhalen, want zo liggen de feiten. Een conclusie van de MP die willens en wetens op feitelijke onjuistheden, dus leugens is gebaseerd.